วันที่ 24 มิถุนายน 2568 สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ(วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ร่วมแถลงความร่วมมือเป็นเจ้าภาพกิจกรรม “นักสืบฝุ่น The series” จำนวน 7 ครั้ง โดย นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เป็นประธาน พร้อมด้วย ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ เสนอแนวทางความร่วมมือด้านวิชาการ, รศ.ดร.ศิริมา ปัญญาเมธีกุล รองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการศูนย์วิชาการเพื่อขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษอากาศ เสนอแนวทางการเผยแพร่ความรู้, นายวีระศักดิ์ โควสุรัตน์ ประธานสภาลมหายใจกรุงเทพฯ เสนอแนวทางความร่วมมือจากภาคประชาชน, นายพรพรหม วิกิตเศรษฐ์ ที่ปรึกษาของผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร และผู้บริหารด้านความยั่งยืนของกรุงเทพมหานคร เข้าร่วมกิจกรรม ณ ห้องรัตนโกสินทร์ ศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร
ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ กล่าวว่า วช. ให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศและฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 โดยมุ่งส่งเสริมและสนับสนุนงานวิจัยและนวัตกรรมเชิงรุกในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบและมีความเสี่ยงสูง ร่วมกับเครือข่ายวิจัยและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสมกับบริบทพื้นที่ ทั้งนี้ วช. ได้ยกระดับความร่วมมือเครือข่ายวิจัยเป็น ‘ศูนย์รวมผู้เชี่ยวชาญด้านมลพิษอากาศและภูมิอากาศ (HTAPC)’ ซึ่งมุ่งหวังให้เกิดการสานต่อความร่วมมือทางวิชาการที่เข้มแข็ง ผ่านการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การถ่ายทอดองค์ความรู้สู่การปฏิบัติ และการพัฒนานโยบายสาธารณะบนพื้นฐานของหลักฐานเชิงวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม เพื่อร่วมกันขับเคลื่อนประเทศไทยไปสู่สังคมที่มีอากาศสะอาดและสุขภาวะที่ดีสำหรับประชาชนทุกคน
รศ.ดร.ศิริมา ปัญญาเมธีกุล รองผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการศูนย์วิชาการเพื่อขับเคลื่อนการป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษอากาศ กล่าวว่า ศวอ. ได้ร่วมมือกับกรุงเทพมหานครในการแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศโดยเฉพาะฝุ่น PM2.5 ในเขตเมือง ผ่านการดำเนินโครงการ ‘เขตมลพิษต่ำ (Low Emission Zone)’ โดยเริ่มจากเขตปทุมวันเป็นพื้นที่นำร่อง และขยายโครงการในระยะที่ 2 ครอบคลุมอีก 4 เขต ได้แก่ คลองสาน ป้อมปราบศัตรูพ่าย คลองเตย และบางรัก ซึ่งเป็นมาตรการบูรณาการเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษอากาศอย่างเป็นรูปธรรม และสามารถประยุกต์ใช้ในพื้นที่อื่นได้ต่อไป ทั้งนี้ โครงการดังกล่าวสอดคล้องกับ “แผนปฏิบัติการแก้ไขปัญหาฝุ่นละออง PM2.5 ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร” ภายใต้แผนปฏิบัติการขับเคลื่อนวาระแห่งชาติ “การแก้ไขปัญหามลพิษฝุ่นละออง”
ด้านนายวีระศักดิ์ โควสุรัตน์ ประธานสภาลมหายใจกรุงเทพฯ กล่าวถึงปัญหาคุณภาพอากาศทั้งในรูปแบบละอองฝุ่นและละอองก๊าซ ซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพในระดับต่าง ๆ โดยการแก้ไขปัญหาดังกล่าวจำเป็นต้องอิงฐานทางวิทยาศาสตร์ในการแก้ไขปัญหา สำหรับข้อเสนอที่สภาลมหายใจกรุงเทพฯ มี คือ การใช้สูตรทำงานร่วมกับทุกภาคส่วนแบบพร้อมกันในแต่ละเขตภูมิศาสตร์อากาศ (Air Shed) โดยเชิญชวนให้กทม. เริ่มนัดประชุมถอดบทเรียนหลังผ่านฤดูที่มีวิกฤตมลพิษทางอากาศแล้วใน 1 เดือน จากนั้นจะได้มีแผนในการลงมือแก้ไขปรับปรุงแบบมุ่งผลลัพธ์ไปตลอด 8 เดือนต่อมา เพื่อให้กรุงเทพฯ และพื้นที่ในลุ่มอากาศเดียวกัน มีสภาวะคุณภาพอากาศที่ดีกว่าปีก่อนหน้าให้ได้ใน 3 เดือน ที่หย่อมความกดอากาศจะกดลงมาหรือสูตรทำงาน 1-8-3
ทั้งนี้ กิจกรรม “นักสืบฝุ่น The series” กำหนดจัดขึ้นจำนวน 7 ครั้ง ระหว่างเดือนมิถุนายน – พฤศจิกายน 2568 โดยความร่วมมือจากหลากหลายหน่วยงาน ประกอบด้วย กรุงเทพมหานคร (กทม.), สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.), สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และสภาลมหายใจกรุงเทพมหานคร จะหมุนเวียนกันเป็นเจ้าภาพ และในทุก ๆ กิจกรรม จะมีการสรุปสิ่งที่ได้จากการแลกเปลี่ยนความเห็น เพื่อนำไปสู่การกำหนดมาตรการในการจัดการฝุ่นเมืองที่เหมาะสมกับบริบทของกรุงเทพมหานคร และเตรียมรับมือกับวิกฤตฝุ่นในช่วงปลายปีต่อไป